دریاچهٔ سد امیرکبیر (کرج)، کرج
| ||
این دریاچه در ۳ کیلومترى روستاى ایازآباد که در ۱۲ کیلومترى کازرون قرار دارد، به وجود آمده است. | ||
آب دریاچهٔ پریشان، شیرین است ولى براى آشامیدن چندان مناسب نیست. در داخل این دریاچه، ماهىها به صورت آزاد زیست مىکنند. از این دریاچه، براى پرورش ماهى نیز استفاده مىشود. پرندگان مهاجر آبزى نیز در فصل مهاجرت در اطراف دریاچه دیده مىشوند. | ||
نام دریاچهٔ پریشان که «نامور» هم نامیده مىشود، از نام چشمهاى گرفته شده که منبع اصلى تأمین آب دریاچه است. | ||
حداکثر سطح مشاهده شده آن ۱۸ کیلومترمربع مىباشد که در تابستان به حداقل رسیده و حالت باتلاقى پیدا مىکند. میانگین عمق آب آن ۱/۶ متر مىباشد که در بعضى از سالها به ۲ متر نیز مىرسد. این دریاچه حوضهٔ آبریز بستهاى را تشکیل مىدهد که مساحتى حدود ۲۶۳ کیلومترمربع را زهکشى مىکند. جلوههاى بهارى و پائیزى این دریاچه جذاب و دیدنى است، مراتع و گلزارهاى حاشیهٔ دریاچه و پرندگان وحشى آن، تفرجگاه طبیعى جالب توجهى را به وجود مىآورد. ارزشهاى زیست محیطى دریاچه کمنظیر و قابل توجه است. | ||
| ||
این دریاچه در شمال شهرستان نوشهر و در میان جنگل قرار گرفته و بنا به اعتقاد بومیان داراى تقدس مذهبى است. وسعت آن کمتر از نیم هکتار، عمق آن حدود ۵ متر و آب آن شیرین است. از آن جایى که این دریاچه از عوامل تخریب انسانى دور مانده و در محدودهٔ حفاظت شدهٔ البرز مرکزى قرار گرفته است، مأمن انواع پرندگان و انواع جانوران وحشى این ناحیه شده است که معمولاً براى غذایابى و خوردن آب به سوى این دریاچه مىآیند. به لحاظ ویژگىهاى فوقالذکر و فضاى بسیار طبیعى، چشماندازهاى زیبا، دلنواز و فرحبخشى دارد که هر بینندهاى را بویژه در ایام بهار و تابستان و پاییر شیفته خود مىسازد. | ||
| ||
دریاچهٔ زریوار مهمترین و کمنظیرترین جاذبهٔ آبى در غرب کشور است که در فاصلهٔ دو کیلومترى غرب مریوان قرار گرفته و جادهٔ آسفالتهاى آن را به شهر مریوان پیوند مىدهد. | ||
این دریاچه در ارتفاع ۱۲۸۵ مترى از سطح دریا واقع شده است. طول آن ۴/۵ کیلومتر و عرض آن اندکى کمتر از ۲ کیلومتر است. عمق متوسط دریاچه حدود ۳ متر است. دریاچه زریوار آبى شیرین دارد و از جوشش چشمههایى که در کف دریاچه قرار گرفتهاند، تأمین مىشود. وضعیت استقرار شهر مریوان (مستقر در دامنه کوه) و دریاچهٔ زریوار که از جهات مختلف توسط جنگلهاى انبوه و نیمه انبوه احاطه شدهاند، مناظر بسیار زیبا و بدیعى را به وجود آوردهاند. بر تپهاى کوچک در قسمت شرقى، مهمانسراى ایرانگردى و جهانگردى مریوان احداث شده است. | ||
| ||
این دریاچه در دامنههاى جنوب غربى قلهٔ دماوند، نزدیک روستاى نوا قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا بیش از ۳۰۰۰ متر است. در گذشته بیش از ۱۰۰۰ هکتار وسعت داشته و تا نیم قرن پیش پر از آب بوده که به مرور زمان بر اثر دخالتهاى انسانى سطح و حجم آب آن کم شده است. در حال حاضر به صورت مردابى درآمده که حواشى آن را مرغزارهاى بزرگ در بر گرفته و به چراگاه ییلاقى احشام، وحوش و پرندگان تبدیل شده است. این دریاچهٔ قدیمى و مرداب کنونى، محوطهاى مخصوص اتراق و اقامت موقت دارد. مراتع وسیع، چشماندازهاى زیباى کوهها و قلهٔ دماوند همراه با جریان چشمهسارهاى کوچک و بزرگ، جاذبههاى قابل توجهى را پدید آوردهاند که مىتوانند در فصول تابستان مورد استفاده علاقمندان و گردشگران قرار گیرند. | ||
| ||
دریاچهٔ سد امیرکبیر، در کیلومتر ۲۳ جاده کرج - چالوس در تنگهٔ واریان است و اهمیت بسیارى در جلب سیاحان و گذران اوقات فراغت دارد، به ویژه آن که این دریاچه نزدیک تهران است. | ||
وسعت دریاچه ۴۰۰۰ هکتار است و در مسیر رودخانهٔ کرج تشکیل شده است. هواى پیرامون این دریاچه در تابستانها خنک و مطبوع است و انبوهى مسافر، براى گردش و بهرهگیرى از چشماندازهاى زیباى آن به این منطقه مىروند. | ||
در این دریاچه، فعالیتهاى ورزشى و تفریحى مانند قایقرانى، ماهىگیرى، اسکى روى آب، شنا و پرواز با کایت انجام مىشود. | ||
| ||
این سد خاکى در ۳۰ کیلومترى جنوب شهر شازند و در ۲ کیلومترى شمال هندودر، مجاور روستاى قاییدان از توابع سربند واقع شده است. ظرفیت سد دو میلیون و پانصد مترمکعب آب است. در حال حاضر یکى از تفرجگاههاى شهرستان شازند ئر استان مرکزى محسوب مىشود و سرسبزى اطراف آن منظره زیبائى به وجود آورده است. | ||
| ||
این دریاچه که در حدود یک هکتار وسعت دارد، روبروى درهٔ ولىآباد هزارچم و در دامنهٔ کوه دال کمر قرار گرفته است. عمق آن حدود ۵ متر است و آبى شیرین دارد. اطراف آن را مراتع و مرغزار احاطه کرده است. به همین جهت این دریاچه مأمن و زیستگاه پرندگان بومى و وحوش است. در ماههاى زمستان نیز پرندگان مهاجرى مانند غاز و مرغابى در اطراف آن مشاهده مىشود. اقلیم مناسب و فضاى طبیعى و دلنشین آن با چشماندازهاى بدیع، جلوهٔ تفرجگاهى جذابى را به این دریاچه بخشیده است. از آنجایى که این مجموعه دریاچهها داراى راههاى دسترسى، محوطههاى اتراق، چشماندازهاى طبیعى، مرغزارى وسیع، پرندگان گوناگون و همچنین استفادههاى طبى مىباشند، قابلیتهاى فوقالعاده مناسبى براى ایجاد و احداث کانونهاى تفرجگاهى، زیستگاهى و پژوهشى دارند. | ||
| ||
این سد در محل آبادچى در ناحیهاى کوهستانى قرار گرفته است و موقعیت مناسبى براى جلب ایرانگردان داخلى و خارجى دارد. در کنار سد، پلاژها و تأسیساتى احداث کردهاند که مورد مراجعهٔ مسافرین و اهالى شهرهاى اصفهان و خوزستان، به ویژه در فصل تابستان، قرار مىگیرد. در دریاچهٔ سد امکان قایقرانى و ماهیگیرى نیز وجود دارد. | ||
سد دیگرى بر روى یکى از شعبات زایندهرود به نام چشمهٔ مرغاب احداث شده و در سال ۱۳۷۰ مورد بهرهبردارى قرار گرفته است. در صورت ایجاد تأسیسات پذیرایى لازم، اطراف سد مىتواند مورد بهرهبردارى تفرجگاهى قرار گیرد. | ||
| ||
دریاچهٔ سد لار در ۸۴ کیلومترى تهران است. این منطقه به دلیل نزدیکى به قلهٔ دماوند هوایى خنک و چشماندازهایى زیبا دارد و ورزشهاى آبى مانند شنا و اسکى روى آب در این دریاچه امکانپذیر است. | ||
علاوه بر دریاچههاى یاد شده مىتوان از دریاچههاى زیر نیز در سطح استان نام برد: | ||
- دریاچهٔ اوان در طالقان به وسعت دو هکتار | ||
- دریاچهٔ آهنگ در کنارهٔ جادهٔ فیروزکوه به سیمین دشت به وسعت نیم هکتار. | ||
- دریاچهٔ زیار در کنارهٔ جادهٔ هراز به وسعت ۲/۵ هکتار. | ||
| ||
این دریاچه در ۳۵ کیلومترى شمال شرقى تهران است و با ۳۳۰ هکتار وسعت روى رودخانهٔ جاجرود ایجاد شده است. دریاچه علاوه بر زیبایىهاى طبیعى خود محل پرورش انواعِ ماهىها نیز هست. کرانهها و پیرامون این دریاچه گردشگاهى گسترده است که مردم از آن بهره مىگیرند. | ||
| ||
این دریاچه در جنوب غربى پل سفید، به فاصلهٔ پنج کیلومتر از جادهٔ فیروزکوه در ارتفاعات بیشهاى دامنهٔ البرز مرکزى قرار گرفته است. این دریاچه داراى پنج متر عمق و بیش از یک هکتار وسعت دارد و آب آن نیز مناسب مىباشد. دسترسى نسبتاً خوب، محوطهٔ اتراق، مناظر زیبا، امکان صید ماهى و ... جاذبههاى قابل توجهى براى استفادههاى توریستى این دریاچه محسوب مىشوند. | ||
| ||
دریاچهٔ قورىگؤل در فاصله ۴۵ کیلومترى تبریز در مسیر جادهٔ تهران - تبریز قرار دارد. این دریاچهٔ مثلث شکل با وسعت ۲۴۰ هکتار با پستى و بلندىهایى نه چندان مهم احاطه شده است. | ||
این دریاچه براى انواعى از پرندگان آبزى، زیستگاه مناسبى به شمار مىرود و به علت نزدیکى به کانونهاى شهرى حایز شرایط مطلوب تفرجگاهى است. شمارى از مردم، روزهاى تعطیل و اوقات فراغت خود را در فضاى سبز کنارههاى این دریاچه سپرى مىکنند. قورىگؤل به دلیل ویژگىهاى محیطى و زیستگاهى حیاتوحش، به عنوان تالاب بینالمللى به ثبت رسیده است. | ||
| ||
این دریاچه با مساحتى در حدود ۴۸ کیلومترمربع، یکى از دریاچههاى آب شیرین استان فارس است که در جنوب شرقى شهرستان اقلید واقع شده و از زیستگاههاى بسیار ارزشمند پرندگان مهاجر محسوب مىشود. در حال حاضر، برداشت بىرویه از رستنىهاى محدودهٔ این دریاچه و آب آن، حیات آن را به مخاطره انداخته است. اگرچه این دریاچه یکى از زیباترین چشماندازهاى طبیعى استان مىباشد، اما هیچگونه حفاظت جدى از آن صورت نگرفته است. | ||
| ||
دریاچهٔ کوه گل در شمال شهرستان بویراحمد و در شمال شرقى شهر توریستى سىسخت در دهانهٔ انبرى گردنهٔ مشهور بیژن و تپههاى کوه گل واقع شده است. محل استقرار دریاچه یکى از زیباترین نواحى استان است که در فصل بهار و تابستان از انواع گلهاى شقایق و گیاهان وحشى و همچنین آویشن خوش عطر کوهستان مملو مىشود. | ||
این دریاچه در حدود ۳۲ کیلومتر با شهر یاسوج (مرکز استان) فاصله دارد و مورد توجه مردم بومى و مسافران است. | ||
در فصل تابستان، تجمع پرندگان مهاجر همراه با پرندگان بومى در سواحل و کنار دریاچه، زیبایى حیرتانگیزى پدید مىآورد. از پرندگان مهاجر انواع مرغابى و اردک کله سبز، لک لک، حواصیل، درنا، خروس کولى و چنگر را مىتوان نام برد. | ||
| ||
این دریاچه در جنوب شرقى شهرستان قائمشهر بعد از روستاى برنجستانک و سد خاکى زمزم، در میان جنگل قرار گرفته و داراى دو حوضچهٔ مجزا است. وسعت آن حدود ۲/۵ هکتار با عمق بین ۱ تا ۵ متر است که به علت شیرینى آب، به زیستگاه ماهیان و پرندگان آبزى تبدیل شده است. این دریاچه چشماندازهاى جنگلى زیبایى دارد و محوطهٔ اتراق مناسبى نیز در اطراف آن تعبیه شده است. | ||
| ||
این دریاچه در ۲۷ کیلومترى جنوب شرقى شیراز واقع شده است. آب دریاچه از نظر کیفى شور و غیرقابل استفاده است. از آب این دریاچه، براى تهیه و استخراج نمک طعام استفاده مىشود و مکانى مناسب براى زیست پرندگان و حیوانات وحشى محسوب مىشود. وسعت دریاچه ۶۰۰ کیلومترمربع است. |
سد امیرکبیر که سد کرج هم نامیده میشود، در شمال شهر کرج و در ۲۵ کیلومتری جادهٔ کرج به چالوس قرار دارد.
این سد، اولین سد چندمنظورهٔ کشور ایران،و یکی از منابع تأمین آب شهر تهران میباشد. دریاچهٔ این سد، یکی از مراکز طبیعی مهم پرورش ماهیهای قزلآلای رنگینکمان و قزلآلای خالقرمز است. انباشته شدن آب رودخانه کرج در پشت سد امیرکبیر علاوه بر کارایی آن در تولید انرژی برقابی و تامین بخشی از آب آشامیدنی شهر تهران، باعث بوجود آمدن دریاچه ای زیبا گردیده است که موجب استفادههای گردشگری و تفریحی و ورزشی از سد کرج شده است و یکی از بهترین استراحتگاه ها و جاذبه های طبیعی کرج را بوجود آورده است.
هم چنین روستایی به نام رزکان که روستای بسیار خوش آب و هوایی بوده به زیر آب رفت و در عوض اهالی آن روستا به منطقه ای دیگر که در اطراف کرج قرار دارد منتقل شدند که امروز آن محل رزکان نو نام دارد.
علاوه بر رزکان دو روستای واریان و کوشک بالا نیز به زیر آب رفتند.
سد امیرکبیر یک سد چند منظوره است. از این اهداف میتوان به تامین آب لوله کشی شهرتهران و گسترش کشاورزی و آبرسانی به ۵۰ هزار هکتار زمینهای کشاورزی کرج نام برد. نیروگاه برق آبی این سد نیز با بیش از چهل شش سال فعالیت به شبکه برق کشور متصل و توانایی تولید ۹۰ مگاوات برق را داراست. هرچند این مقدار تولید برق را با توجه به حوضچه آبریز و دبی خروجی اش، بسیار کم می دانند و نقص در مهندسی سد را عامل این مشکل می دانند.
دریاچه پشت سد نیز یکی از مکانهای توریستی است. و همچنین در آن ماهیهای قزل آلای رنگی نیز یافت میشود. قایق سواری و جت اسکی نیز در قدیم در این دریاچه استفاده می شده است اما به دلیل گسترش آلودگی و خطر برای توریستها شنا و قایق سواری در آن ممنوع شده است.
شمای کلی پتانسیل آبی استان قزوین
رودخانه های موجود در استان قزوین به دو حوزه اصلی کشور می ریزند که این حوزه ها عبارتند از خزر و شور. رودخانههای مهم که به سفید رود میریزند عبارتند از طالقانرود و الموترود که در محدوده شیرکوه به هم پیوسته و شاهرود تشکیل میگردد که پس از طی مسیر حدود یکصد و ده کیلومتری به رودخانه قزل اوزن ملحق و تشکیل دریاچه سفیدرود را میدهد. مجموع طول رودخانه های اصلی و فرعی حوزه شاهرود در محدوده استان قزوین حدود 990 کیلومتر میباشد. رودخانههای خررود، ابهررود، حاجی عرب و رودخانه های شمال قزوین که از دامنه های جنوبی البرز سرچشمه میگیرند به رودخانه کردان ملحق شده و تشکیل رود شور را میدهند که در نهایت به دریاچه نمک تخلیه میگردد. مجموع طول رودخانههای دشت قزوین (رودخانههای شمالی، غربی و جنوبی امحاء شده در دشت) حدودا 580 کیلومتر میباشد. طول رودخانه خررود و سرشاخههای آن در محدوده استان قزوین حدود 836 کیلومتر و رودخانه ابهررود و سرشاخههای آن در محدوده استان قزوین دارای طول 230 می باشند. همچنین طول رودخانههای حوضه حاجیعرب در محدوده استان قزوین حدودا 142 کیلومتر است. مجموع طول رودخانه های جاری در استان حدودا 2780 کیلومتر می باشد. دقت طول برآورد شده تابع دقت نقشه های 250000/1 می باشد. |
1-حوضه آبریز رودخانه خررود این رودخانه یکی از بزرگترین سرشاخههای رود شور و دومین رودخانه استان از نظر حجم آورد و بزرگی حوزه میباشد. رودخانه از کوههای گویقزای و ارتفاعات قیدار در 60 کیلومتری جنوب زنجان و منطقه آوج سرچشمه میگیرد. قسمت مهم آبگیرهای آن کوههای خرقان است. شاخههای متعدد این رودخانه در دهکده علیآباد واقع در 16 کیلومتری جنوب خاوری قیدار به هم پیوسته و این رودخانه را تشکیل میدهند. این رودخانه در بالادست دارای سه شاخه اصلی میباشد که به شرح ذیل است: - سرشاخة اولیه خررود که از منطقه قیدار سرچشمه میگیرد. غالبا سرشاخة خررود تا شهر آبگرم با عنوان آبگرمچای شناخته میشود و از پاییندست شهر آبگرم و پس از دریافت سرشاخههای اصلی دیگر با عنوان شاخه اصلی خررود (خررود اصلی) جریان مییابد. - آوج چای که از منطقه آوج سرچشمه میگیرد. - کلنجین چای که از منطقه خرقان شرقی سرچشمه میگیرد. سرشاخههای رودخانه (کلنجینچای، آوجچای و سرشاخة اولیة خررود (آبگرمچای تا محل شهر آبگرم) در محل شهر آبگرم به هم متصل شده و شاخة اصلی خررود تشکیل میگردد. |
2- رودخانه ابهررود رودخانه ابهررود از شاخههای مهم و اولیه رودخانه شور میباشد که در شهرستان زنجان قرار دارد و یکی از سه رودخانه مهم استان زنجان است. این رودخانه از قسمت شرقی ارتفاعات جهان داغ که دارای 2380 متر ارتفاع بوده و در غرب و جنوب ابهر و سلطانیه قرار دارد سرچشمه میگیرد. پس از تلاقی با خررود به نام شور نامیده شده و بلوک ابهر قزوین را مشروب و همراه رودخانه شور به دریاچه نمک میریزد. این رودخانه در محدوده ورود به استان دارای حوزهای به مساحت حدود 1930 کیلومتر مربع ودر داخل استان محدوده سه راهی شامی شاپ دارای حوضهای به مساحت 2530 کیلومتر مربع میباشد. |
3- رودخانه حاجی عرب رودخانه حاجیعرب جزو رودخانه های جنوبی دشت قزوین بوده از ارتفاعات کوه زیارت بلغی به ارتفاع 2600 متر سرچشمه میگیرد، مسیر جریان آن عموماً از جنوب به شمال میباشد. حاجی عرب رود دارای دوشاخه اصلی بنام نصرت آباد و چناقچی میباشد. آب این رودخانه پس از مشروب نمودن اراضی کشاورزی و باغی اطراف آن وارد دشت قزوین شده و نهایتا به منطقه شوره زار مرکزی دشت قزوین میرسد. رودخانه حاجی عرب دارای سرشاخههای متعددی میباشد، بزرگترین آنها بنام تیره رود 23 کیلومتر طول دارد. از جمله این سرشاخه ها می توان آقچهدام، سومینک، صادق آباد ، دانک و چلمبر را نام برد. این رودخانه پس از عبور از مناطق کشاورزی یریجان، رستم آباد ، رحمت آباد ، رودک، و سگزآباد وارد دشت شده و مسیر خود را بطرف مناطق شرقی دشت تغییر میدهد. |
4- شاخه اصلی شاهرود
حوزه آبریز رودخانه شاهرود در قسمت جنوب و جنوب غربی کوههای البرز و شمال و شمال شرقی دشت قزوین با مشخصات طول جغرافیایی 30-49 الی 10-59 و عرض جغرافیایی 7-36 الی 45-36 قرار دارد که فاصله بین حد شرقی و غربی آن حدود 160 کیلومتر و عرض آن قریب به 25 کیلومتر میباشد. شاهرود از کوههای طالقان، علم کوه، تخت سلیمان و رشته ارتفاعات البرز مرکزی سرچشمه گرفته و از نظر خصوصیات آب و هوایی، رژیم بارندگی، نظام هیدرولوژیک و سایر مشخصههای هیدرولوژیک در زمره رودخانههای کوهستانی قرار میگیرد.
رودخانه شاهرود در واقع مهمترین و پر آبترین رودخانه استان قزوین است. رودخانه های الموترود و طالقانرود در محل روستای شیرکوه به هم پیوسته و تشکیل رودخانه شاهرود را میدهند. در ادامه مسیر تا محل اتصال آن به رودخانه قزل اوزن در محل سد منجیل حدود 35 شاخه فرعی نیز به آن اضافه میگردد.
5- رودخانههای کوچک دشت قزوین رودخانههای دشت قزوین، دارای حوضههای آبریز نسبتا کوچکی هستند که در شمال، غرب و جنوب دشت قزوین جریان دارند. این رودخانهها به شاخهها و رودخانههای اصلی مذکور تا کنون (حوضه شاهرود، خررود، ابهررود و حاجیعرب) منتهی نمیشوند، بلکه هر کدام به صورت جداگانه پس از طی مسافتی در دشت قزوین امحاء شده و در نهایت به رود شور تغذیه میشوند. عمده این رودخانهها در شمال دشت قزوین (حدود 32 حوضه کوچک) وجود دارند و به عنوان رودخانههای شمالی دشت قزوین شناخته میشوند. این رودخانهها دارای جریانهای دائمی و فصلی میباشند. |
آبشار شارشار یکی از جاذبههای طبیعی و زیبای شهر زنجان است که در شمال شرقی شهر زنجان در منطقه تهم و در میان سنگهای صخرهای قرار دارد. این آبشار در ایام بهار و تابستان مورد توجه بازدیدکنندگان است و از تفرجگاههای مهم شهر زنجان به شمار میرود. این آبشار با دریاچه سد تهم حدود 5 کیلومتر فاصله دارد و دسترسی به آن با یک کوهنوردی یک ساعته امکانپذیر است.